انقلاب تکنولوژی فصل جدیدی از اقتصاد کشورها است که توانسته مسیرهای جدید و هموارتری برای دستیابی به درجات بالای توسعه‌یافتگی را برای آن فراهم کند. در این میان، تکنولوژی فرصتی برای اقتصادهای نوظهوری بود تا به کمک آن، عقب‌افتادگی‌های دوران صنعتی را جبران کرده و در کنار اقتصادهای در حال توسعه یا پیشرفته خودنمایی کنند.

تجربه نشان می‌دهد در سال‌های گذشته، برداشت متخصصان از تکنولوژی، برداشت سخت‌افزاری بوده است. به همین دلیل برای دستیابی به تکنولوژی، مدیران عمدتاً به خرید ماشین‌آلات اقدام می‌کرده‌اند. اما امروزه این برداشت دچار تغییر شده است. امروزه مدیران می‌دانند که خرید سخت‌افزار، برای دستیابی به تکنولوژی کافی نیست بلکه باید عناصر دیگر تکنولوژی نیز توجه شود.

جایگاه اقتصادی صنایع هایتک ایران

یکی از مهمترین ویژگی‌های اقتصادی صنایع پیشرفته در این است که این صنایع بدون تعامل با تجارت جهانی امکان چندانی برای توسعه بازار ندارند. به این معنی که بازار داخلی برای محصولاتی که با فناوری‌های پیشرفته تولید شده‌اند آنقدر وسیع نیست که بتواند در افزایش عرضه موثر باشد. بنابراین صنایع فعال در این زمینه برای توسعه بازار خود نیازمند ارتباط با بازارهای جهانی هستند همین امر تاثیر بسیار در افزایش کیفیت محصولات و در نتیجه بالا رفتن توان تولید می‌شود.

طبق اعلام سازمان توسعه تجارت، کشور در سال ۹۱ به صادرات یک میلیارد دلاری محصولات با فناوری بالا دست خواهد یافت. این رقم نشان‌دهنده ظرفیت بالای صنایع های‌تک در ارزآوری است. آمارها از رشد ۲۲ درصدی این کالاها و خدمات از سال ۸۴ تا ۸۹ و رشد ۲۶۵ درصدی آنها در سال ۹۰ خبر می‌دهند. پیش‌بینی می‌شود سهم ایران در جهان از صادرات محصولات و خدمات دانش بنیان به رقم مطلوبی تا پایان برنامه پنجم برسد.

صنایع «های‌تک» در ایران

آمار بانک جهانی نشان می‌دهد ۵/ ۱۸ درصد صادرات کالاهای صنعتی در سال ۲۰۱۵، از محصولات صنایع «های‌تک» بوده است. همچنین در روند پیش‌بینی شده در سازمان اقتصاد جهانی، در سال ۲۰۳۰ حدود ۹۰ درصد رشد اقتصادی مبتنی بر تکنولوژی خواهد بود و ۸۵ درصد مربوط به صنایع‌های تک است.

همچنین ارزش صادرات صنایع «های‌تک» در سال ۱۳۹۰ به بالاترین مقدار خود رسید که حدود ۲۱۷.۴میلیون دلار بود و در سال‌های ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ به ترتیب به رقم ۱۷۷ و ۷/ ۱۸۴میلیون دلار کاهش پیدا کرد.

محصولات هایتک “ایران ساخت” شکست کرونا را سرعت می‌دهند

مشاور معاون علمی و فناوری رییس جمهوری گفت: اقدامات در کمیته مبارزه با کرونا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با سرعت در حال انجام است تا با محصولات هایتک ایران ساخت پیروز این میدان شویم.
به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از همان روزهای نخست که زمزمه ورود ویروس کرونا به کشور آغاز شد، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری دست به کار شد تا با کمک دانش‌بنیان‌‌ها و استارتاپ‌ها، گام‌هایی قدرتمند در میدان مبارزه با این بیماری برداشته شود.

پرویز کرمی سخنگوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با بیان این مطلب گفت: فراخوان «کرونا را شکست می‌دهیم» و «تشکیل کمیته مبارزه با کرونا در معاونت علمی» از همان روزهای نخست به راه افتاد تا زیست بوم فناوری و نوآوری در این مبارزه همدل و هم‌افزا با مدافعان خط مقدم مبارزه پزشکی و بهداشتی اقدامات خود را انجام دهد.

وی افزود: جلسات مستمر برای پیگیری اقدامات صورت گرفته در این خصوص با حضور معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری و روسای ستادهای مرتبط با کمیته مبارزه با کرونا به صورت مرتب برگزار می‌شود.

سخنگوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ادامه داد: یکی از اقدامات این ستاد انتشار فراخوانی توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی بود که با هدف کمک به مقابله با ویروس کرونا منتشر شد. بر اساس این فراخوان از طرح‌های شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور حمایت می‌شود و این شرکت‌ها می‌توانند از تسهیلات پرداخت شده با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بهره‌مند شوند.

ساخت کیت‌های تشخیص کرونا، تولید ماسک های نانویی، تولید مواد ضدعفونی کننده، ساخت دستگاه‌های تولید ماسک، داروهای موثر در کنترل عوارض بیماری سامانه های نرم افزاری پایش مدل سازی و شبیه سازی نرم افزاری و سایر محصولات و خدماتی که به هر نحو به مقابله با ویروس کمک کند محورهای این فراخوان است و شرکت‌های فعال در این زمینه از این بسته حمایتی ویژه طراحی شده برای این موضوع در معاونت علمی و صندوق نوآوری بهره‌مند می‌شوند.

صادرات های‌تک

طبق اعلام رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران از مهمترین سیاست‌ها و راهبردهای این سازمان توجه ویژه به صادرات در بخش محصولات های‌تک است.

به اعتقاد حمید صافدل، معاون وزیر صنعت معدن و تجارت رشد تولید محصولات دانش بنیان در کشور مستلزم توجه ویژه به هدفمندی در تخصیص منابع و اتخاذ سیاست‌های هوشمندانه و همچنین استفاده از ظرفیت‌های مراکز مرتبط با این حوزه مثل پارک‌های علمی و فناوری با هدف توسعه صادرات محصولات «های تک» و با ارزش افزوده بالاست.

به گفته وی ارزش افزوده بسیار بالا، رقابت شدید کشورهای پیشرفته واجد این فناوری‌ها، کیفیت بالا در محصولات و خدمات در ابعاد مختلف نیاز به مهارت و ابزار دقیق و دانش فنی پیچیده و نرخ بالای تغییرات فن‌آوری، از جمله مواردی است که تجارت آن را در دنیا مورد توجه قرار داده و رقابت آن را بسیار حساس کرده است.

صافدل همچنین اعلام کرده انعقاد تفاهم‌نامه، تهیه پیش‌نویس بسته سیاستی، حمایتی، انتخاب صادرکنندگان نمونه در زمینه «های‌تک» و تهیه و ابلاغ آیین نامه اجرایی برای استانها، به عنوان بخشی از اقدامات سازمان توسعه تجارت ایران در دستور کار قرار گرفته است. برنامه‌ریزی برای برگزاری میزهای استانی، اعزام هیات‌های تجاری و برنامه‌ریزی به منظور حمایت از برندسازی در این حوزه از سایر اقدامات سازمان است.

جمع بندی
توسعه صنایع پیشرفته و رشد تولید محصولات دانش بنیان در کشور مستلزم توجه ویژه به هدفمندی در تخصیص منابع و اتخاذ سیاست‌های هوشمندانه و همچنین استفاده از ظرفیت‌های مراکز مرتبط با حوزه  صنایع پیشرفته باارزش افزوده بالاست.

رقابت شدید کشورهای پیشرفته برخوردار از این فناوری‌ها و کیفیت بالا در محصولات و خدمات در ابعاد مختلف در حوزه هایتک، مستلزم نگاه ویژه، توسعه مهارت و ابزار دقیق و دانش فنی پیچیده و نرخ بالای تغییرات فن‌آوری در این زمینه است که خوشبختانه در سال های اخیر در برنامه های توسعه کشور و سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی مورد توجه قرار گرفته است.